Visie en uitgangspunten van ECOlonie

Inleiding 

Sinds de oprichting in 1989 zijn de ondersteunende subnamen van Ecolonie, zoals woon- en werkgemeenschap, ecologisch centrum en ecodorp, meegegroeid met de voortschrijdende inzichten, verkregen door interne en externe opgedane kennis die ons onder andere werd aangereikt door publicaties van de gemeenschap Findhorn, de filosofen Zoeteman, Laslo, Sloterdijk, Moore, Stiekema en vele anderen. In eerdere uitgebreide publicaties van ons lichten we de inbreng van hen uitgebreid toe. (zie o.a. ‘Visie en uitgangspunten’ - 2003 en ‘Ecolonie- Forge Neuve in de toekomst’ – 2011, met name deel 2. We zijn bezig met een concept nota met de naam ‘Laat duizend Gaia Collectieven bloeien op het Europese platteland’. Deze is bedoeld om subsidie te krijgen bij de EU, in het kader van de Green Deal, om een informatie- en Kenniscentrum op te richten. Dit ten behoeve van diegenen die ook een Gaia Collectief willen starten. 

De inhoud van deze nota’s maken integraal deel uit van de visie van wat we nu Gaia Collectief Ecolonie noemen. Ondanks de kennis die bovengenoemde ‘bondgenoten’ (zo noemen wij hen in de strijd tegen de klimaatmutatie) ons gaven, ontbraken er echter antwoorden op o.a. een fundamentele vraag ‘waarom de mensheid haar leefomgeving zo aan het vernietigen is’. Het waren de inzichten van de Franse filosoof Bruno Latour die ons via diverse van zijn publicaties in 2019 (o.a. door de boeken ‘Waar kunnen we landen?’ en ‘Oog in oog met Gaia’ - uitg. Octavo) de ontbrekende puzzelstukken aanreikte. Redenen om te kiezen voor een sub-naamgeving Gaia Collectief. 

Centraal in de naamgeving staan twee begrippen: Gaia en Collectief. De definitie van Gaia is als volgt: ‘de membraam, de strook, gerekend van de oppervlakte van de aarde nauwelijks een paar kilometer dik, het kwetsbare omhulsel van de kritieke zones, de echte levensader voor al het leven op Aarde.’ (Toelichting: dat deel waar de mens invloed op heeft). Het begrip Collectief verwijst in dit verband naar een groep personen, die gemeenschappelijk wonen en werken en de visie en het concept delen, inclusief het politieke denken en handelen dat nodig is om een positieve invloed uit te oefenen op Gaia in al haar zijnsvormen. 

Om een samenvatting te geven van de publicaties uit 2003 en 2011 en de filosofie van Latour zijn onderstaande kenmerken van Gaia Collectief Ecolonie geformuleerd.  
Deze beschrijving maakt een onderscheid, tussen kenmerken van de visie van Gaia Collectief Ecolonie en kenmerken van het basisconcept van een Gaia Collectief. De visie is het organiserend beginsel, het helpt mee om zicht te krijgen op een nieuwe werkelijkheid, die utopische mogelijkheden heeft. De publicatie uit 2011 wordt dit verder toegelicht. Het concept is de concretisering van de visie in de realiteit van het nu. De kenmerken en de indeling tussen visie en concept zijn een eerste aanzet; al denkend en handelend krijgen ze verder vorm en inhoud. 
 

1. De kenmerken van de visie van Gaia Collectief Ecolonie

• Het Collectief neem de verantwoordelijkheid voor de plek waar gewoond en gewerkt wordt en haar directe omgeving, de Lokaal plus oriëntatie en daar onlosmakelijk mee verbonden, voor Gaia, de Globaal plus oriëntatie genoemd. Dit in tegenstelling tot het paradigma van deze tijd waarin er sprake is van een Lokaal min en een Globaal min oriëntatie, die leiden tot een bodemloze c.q. uitzichtloze toekomst (Latour 2017). 
• Leden van het Collectief beschouwen zichzelf als aardbewoners, die alle andere niet-menselijke zichtbare en onzichtbare wezens, ook aardbewoners genoemd, mee vertegenwoordigen. 
• De woorden ‘verantwoordelijkheid nemen voor’ houden in dat de leden van een Gaia Collectief handelen in de wetenschap dat zij deel zijn van Gaia en voor hun bestaan, samen met alle andere aardbewoners, afhankelijk zijn van een optimaal functionerende Gaia. 
• Het Gaia Collectief heeft een holistische visie die de eenheid (materieel en immaterieel) van het leven erkent. Door voortschrijdend (wetenschappelijk) inzicht krijgt deze visie een noodzakelijke focus op de ernstige klimaatmutatie die plaats vindt en het leven van alle aardbewoners bedreigt.  
• Gaia Collectief Ecolonie is een laagdrempelige oefen -, experimenteer - en ontmoetingsplek voor aardbewoners die het transitieproces zowel innerlijk (geestelijk: van hebben/worden naar zijn) als uiterlijk (materieel: consuminderen, lage ecologische voetafdruk creëren) wil aangaan. 
• Het Gaia Collectief neemt als uitgangspunt dat wonen en werken onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden. 
• Fundamenteel voor het Gaia Collectief is het omarmen van het principe van de vertraagde tijd. Een voorbeeld hiervan is de bouw van de kathedralen in de Middeleeuwen. Dit waren eeuwenlange processen, waarin het eindresultaat voor de architecten en bouwers nooit zichtbaar werd. 
• De motivatie om bewoner te zijn van een Gaia Collectief is intrinsiek, in essentie betekent dit in gemeenschapsverband praktisch uitvoering geven aan de visie, binnen de kaders van het concept, zoals die hier omschreven staat. Door het hebben van zowel overgave, als vertrouwen als inzicht zal deze dienstbaarheid aan Gaia tot uitdrukking komen in een commitment. Deze keuze kan betekenen dat betrokkene een ‘sprong’ moet maken vanuit een bewustzijn waar de zelfontplooiingsmythe, c.q. de ik-gerichte levenshouding dominant aanwezig is, naar een nieuw zijnsgebied, waar niet de vraag gesteld wordt of hij/zij als afgescheiden entiteit er iets mee opschiet of ervan groeit.  
• De bewoners van het Gaia Collectief hechten grote waarde aan de scheppende levenshouding, waarin het creëren van een leefbare toekomst een grote rol speelt.  
  Dit, in tegenstelling tot een reactieve levenshouding, die reageert op een ongewenste bestaande situatie.  
• De veelzijdigheid van de ambachtelijke werkvormen (kleinschalig vakmanschap) concretiseert de visie dat de Aardbewoner gebaat is bij een veelzijdige werkomgeving.  
• De bewoners van Gaia Collectief Ecolonie erkennen de transcendente werkelijkheid (de grens van de zintuiglijke waarneming te boven gaand) en gebruiken daarvoor het woord mystiek. Dorothee Sölle (1929 – 2003) geeft als definitie van mystiek: ‘zijnde de ervaring van de eenheid en de heelheid van het leven.’ Deze definitie is een belangrijk kenmerk van Gaia Collectief Ecolonie.  

2. De kenmerken van het basisconcept

Onderstaande kenmerken kunnen onderscheiden worden in materiële en niet-materiële kenmerken van het basisconcept.  

Materiële kenmerken 

• Gezamenlijke regels die dienstbaar zijn aan het gemeenschapsleven en de ontwikkeling daarvan, ook wel de GaiaZeN ziens- en levenswijze genoemd. Het gemeenschappelijk huishoudelijk regelement is daar een voorbeeld van. 
• Een veelzijdige ambachtelijke projectorganisatie, waar leerlingen en leraren op gelijkwaardige wijze een vorm van scholing ontwikkelen, met in gedachte dat oefenend leven niets anders is dan ambachtelijk leven, en omgekeerd. 
• Een biologische voedselproductie (groente en zuivel) en verwerking daarvan, die een optimale zelfvoorzienendheid nastreeft. Zuivelproductie heeft de consequentie dat dieren die niet (meer) geschikt zijn voor de melkproductie naar de slacht moeten. Dit vlees moet op een verantwoorde manier verwerkt worden.  
• Een interne en externe economie die er voor zorgt dat de bewoners van het collectief niet alleen een basisinkomen kunnen ontvangen, maar als collectief ook sociaal en economisch van belang kunnen zijn voor de omgeving (lokaal plus). 
• Een energievoorziening die duurzaam is, door hernieuwbare bronnen te gebruiken. 
• Een organisatorische, juridische structuur die recht doet aan de gemeenschappelijke verantwoordelijkheden (vereniging, coöperatie). Er wordt hierbij een onderscheid gemaakt tussen ‘trekkers’ en ‘duwers’. Trekkers zijn degenen die de visie en het concept omarmen, begrijpen en kunnen uitdragen. Daarnaast hebben ze het sturend vermogen binnen de interne organisatie. Duwers zijn degenen die op basis van dezelfde liefde en passie ambachtelijke uitvoerende werkzaamheden verrichten. Gezamenlijk wordt de ontwikkeling van Gaia Collectief Ecolonie op die wijze mogelijk gemaakt. 

Niet-materiële kenmerken 

Telkens als we in ons leven een gebied betreden dat te maken heeft met de diepere lagen van ons bestaan, lopen we tegen het probleem aan dat woorden ten enen male tekortschieten. Zeker binnen het spirituele domein geldt dat elke poging elementaire begrippen op dit gebied te definiëren steeds onrecht doet aan de betekenis die je eigenlijk uit wil drukken. Dit is natuurlijk niet zo vreemd. Je betreedt immers een gebied dat ons denken overstijgt en onze taal maakt deel uit van dat denken en kan deze grenzen dus nooit overschrijden. Dit in acht nemende, zijn onderstaande punten kenmerken van de niet-materiële werkelijkheid.  

• Leden van Gaia Collectief Ecolonie leven vanuit het principe wat zij EcoZeN noemen.. Eco vertegenwoordigt het begrip ecologisch, en ZeN de geestelijke levenshouding. Samen drukken ze de visie van eenheid uit. ZeN ontvouwt zicht in het leven op dit moment, als je even losgeweekt bent uit alle conditioneringen die zich in de geest genesteld hebben. De weg van ZeN is het gestaag afpellen van schillen van voorgeprogammeerde oordelen, reacties en denkbeelden.  
• De visie van het Gaia Collectief is onlosmakelijke verbonden met het ontwikkelen van een bewustzijn dat een holistische visie ook betrekking heeft op de niet geziene wereld. Het is Han Stiekema geweest die een pleidooi heeft gehouden voor de terugkeer van de ‘Grote Moeder’ in ons bewustzijn, in ons hart, als het alles overstijgende. Dit begrip verwijst naar dat waar het leven uit voortkomt en in terugkeert. Het begrip Grote Moeder geeft een kader aan ons denken over het onpeilbare universum, zonder dat het een equivalent wordt van godsbegrippen.  
• Leden van het Gaia Collectief erkennen ´de energie van de donkere nachten van de ziel´. Een voorbeeld van een omschrijving van dit abstracte gegeven vinden we bij Dorothee Sölle. Zij stelt dat die haar grond vindt in een ‘donkere nacht van de wereld’ en dat de mystieke plek ‘geen plek heeft. Niettemin (de paradox van het leven), blijft zij stilstaan bij wat zij natuurlijke, ‘niet kunstmatig bedachte plekken’ noemt: natuur, erotiek, lijden, gemeenschap en vreugde. De grondtoon van haar denken en werk valt te beluisteren in het volgende citaat: ‘waaronder ik lijd, en waarvoor ik vergiffenis vraag zijn de huidige catastrofale dingen die wij als maatschappij de armen en onze moeder aarde aandoen.’ (uit Mystiek en verzet (1998 – pag. 58-59). 

3. Kenmerken van de praktische uitwerking van de visie van Ecolonie

gastenvoorzieningen (participanten, camping, gastenkamers etc); nader uit te werken, c.q. aan te vullen.